پلاکت‌ها سلول‌های کوچکی در خون هستند که نقش مهمی در فرآیند لخته شدن خون و جلوگیری از خونریزی دارند. هنگامی که تعداد پلاکت‌های خون کمتر از حد طبیعی میشود بدن توانایی کافی برای لخته کردن خون ندارد و این موضوع می‌تواند خطر خونریزی‌های طولانی مدت و عفونت‌ها را افزایش دهد. کمبود پلاکت خون می‌تواند ناشی از شرایط پزشکی خاص یا اثرات جانبی برخی داروها باشد. در این مقاله به بررسی علل کاهش پلاکت‌های خون، علائم آن و روش‌های طبیعی برای افزایش پلاکت‌ها می‌پردازیم.
علل کاهش پلاکت‌های خون
دو دلیل عمده برای کاهش پلاکت‌های خون وجود دارد. برخی از داروها مانند داروهای شیمی‌درمانی و نیز بیماری‌هایی مانند لوسمی می‌توانند تولید پلاکت در بدن را کاهش دهند. در برخی شرایط پلاکت‌ها به سرعت تجزیه می‌شوند. عواملی همچون بارداری، بزرگ شدن طحال، برخی از بیماری‌های خودایمنی و عفونت‌های باکتریایی می‌توانند منجر به این وضعیت شوند.
علائم کاهش پلاکت‌های خون
برخی از علائم شایع کاهش پلاکت‌های خون شامل موارد زیر است:
- خونریزی که متوقف نمی‌شود
- لکه‌های قرمز کوچک زیر پوست
- کبودی‌های بزرگ و بدون ضربه
- خونریزی از بینی و لثه‌ها
- وجود خون در مدفوع یا ادرار که رنگ آن را تیره و قیری می‌کند
- خونریزی بیش از حد در دوران قاعدگی
روش‌های طبیعی برای افزایش پلاکت‌ها
کمبود پلاکت معمولاً نیاز به مراقبت‌های پزشکی دارد اما میتوان با مصرف برخی غذاها و اجتناب از برخی دیگر به افزایش طبیعی پلاکت‌های خون کمک کرد.
پاپایا و عصاره برگ پاپایا
پاپایا و عصاره برگ آن می‌تواند به طور طبیعی تولید پلاکت‌ها در مغز استخوان را بهبود بخشد. پاپایا را به صورت تازه مصرف کنید یا عصاره برگ آن را به شکل چای یا مکمل مصرف نمایید.
سبزیجات برگ سبز
سبزیجاتی مانند اسفناج منبع غنی از اسید فولیک هستند که برای تولید پلاکت و گلبول‌های قرمز و سفید ضروری است. این سبزیجات همچنین حاوی ویتامین K هستند که به فرآیند لخته شدن خون کمک می‌کند.
کیوی
کیوی سرشار از ویتامین C است که به بهبود عملکرد پلاکت‌ها کمک می‌کند. ویتامین C همچنین جذب آهن را افزایش می‌دهد که این امر می‌تواند به افزایش تعداد پلاکت‌ها کمک کند.
شکلات تلخ
شکلات تلخ حاوی مقدار زیادی آهن است که به تولید سلول‌های بزرگ در مغز استخوان کمک می‌کند و این سلول‌ها به پلاکت تبدیل می‌شوند.
تخم‌مرغ
تخم‌مرغ منبع غنی ویتامین B12 است که برای حفظ سلامت سلول‌های خونی ضروری است. کمبود ویتامین B12 یکی از علل کاهش پلاکت خون است.
مواد غذایی که باید از آنها اجتناب کرد
الکل
مصرف الکل می‌تواند باعث تخریب پلاکت‌ها شود و همچنین کمبود اسید فولیک را ایجاد کند که به کاهش تعداد پلاکت‌ها منجر میشود.
آب تونیک
آب تونیک حاوی کینین است که می‌تواند پلاکت‌ها را تخریب کند و باعث کاهش آنها شود.
شیرین‌کننده‌های مصنوعی حاوی آسپارتام
برخی افراد به مصرف آسپارتام حساسیت دارند که می‌تواند باعث کاهش سطح پلاکت‌ها در خون شود.
مکمل‌هایی که باید با احتیاط مصرف شوند
برخی مکمل‌ها ممکن است بر تعداد پلاکت‌ها تأثیر منفی بگذارند و باید با مشورت پزشک مصرف شوند. این مکمل‌ها شامل جینسنگ، سیر، زنجبیل، زردچوبه (به شکل مکمل) و روغن پامچال هستند.
ماهی‌های چرب
ماهی‌هایی مانند سالمون و ماهی خال‌مخالی حاوی اسیدهای چرب امگا-۳ هستند که می‌توانند به کاهش التهاب در بدن کمک کرده و عملکرد پلاکت‌ها را بهبود بخشند. امگا-۳ همچنین خطر خونریزی بیش از حد را کاهش می‌دهد.
گوشت‌های کم‌چرب
گوشت‌های کم‌چرب مانند مرغ و بوقلمون منابع خوبی از آهن هستند که برای تولید هموگلوبین و بهبود عملکرد پلاکت‌ها در خون ضروری است. آهن به انتقال اکسیژن به سلول‌های خونی کمک کرده و تولید پلاکت‌ها را افزایش می‌دهد.
محصولات لبنی
لبنیات مانند شیر و ماست منبع غنی کلسیم و ویتامین D هستند که برای سلامت استخوان‌ها و بهبود تولید پلاکت‌ها در مغز استخوان اهمیت دارند.
آب چغندر
چغندر سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد مغذی است که به بهبود تولید پلاکت‌ها و سلول‌های خونی کمک می‌کند. آب چغندر می‌تواند به افزایش پلاکت‌ها به‌ویژه در بیماری‌هایی مانند تب دنگی کمک کند.
دانه کدو تنبل
دانه‌های کدو تنبل حاوی مقدار زیادی آهن و روی هستند که به تولید پلاکت‌ها و بهبود سلامت عمومی خون کمک می‌کنند.
آب گندم
گندم حاوی کلروفیل است که از نظر ساختاری شباهت زیادی به هموگلوبین خون دارد و می‌تواند تولید گلبول‌های قرمز و سفید و همچنین پلاکت‌ها را افزایش دهد. مصرف یک لیوان آب گندم تازه می‌تواند بهبود چشمگیری در سطح پلاکت‌ها ایجاد کند.
غذاهایی که باید از آنها اجتناب شود
- کافئین بیش از حد: مصرف زیاد کافئین می‌تواند جذب آهن را کاهش دهد و تأثیر منفی بر تولید پلاکت‌ها داشته باشد. بهتر است مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار مانند قهوه و نوشیدنی‌های انرژی‌زا را محدود کنید.
- آب کرنبری: آب کرنبری ممکن است تأثیر منفی بر تولید پلاکت‌ها داشته باشد و بهتر است در دوران کاهش پلاکت‌ها از مصرف آن پرهیز شود.
- چربی‌های اشباع: مصرف زیاد چربی‌های اشباع می‌تواند به تجمع کلسترول در عروق خونی و کاهش تولید پلاکت‌ها منجر شود.
- نمک بیش از حد: مصرف غذاهای حاوی سدیم بالا می‌تواند به افزایش فشار خون و مشکلات خونی منجر شود و تولید پلاکت‌ها را مختل کند.
نتیجه‌گیری
پلاکت‌های خون نقش حیاتی در فرآیند لخته شدن خون و جلوگیری از خونریزی دارند. با رعایت یک رژیم غذایی غنی از مواد مغذی مانند ویتامین K ویتامین B12، اسید فولیک ویتامین C، آهن و ویتامین Aمیتوان به طور طبیعی تعداد پلاکت‌ها را افزایش داد. مراجعه به یک متخصص تغذیه برای مشاوره دقیق در مورد نیازهای غذایی فردی می‌تواند در بهبود سلامت خون و پلاکت‌ها مفید باشد.
پرسش‌های متداول
چگونه میتوان پلاکت‌ها را به سرعت افزایش داد؟
افزایش پلاکت‌ها به طور طبیعی نیاز به زمان دارد و راه‌حل سریعی برای آن وجود ندارد اما مصرف مواد غذایی غنی از اسید فولیک ویتامین B12، آهن و ویتامین C می‌تواند به بهبود وضعیت پلاکت‌ها کمک کند.
کدام مکمل‌ها نباید با کمبود پلاکت مصرف شوند؟
برخی مکمل‌ها مانند جینسنگ ویتامین B3 و نیاسین می‌توانند وضعیت کمبود پلاکت را بدتر کنند و باید با احتیاط مصرف شوند.
با سلام ممنون از اطلاعات جامعی ک در اختیار میگذارید
درود بر شما خانم محمودی عزیز ، سپاس از همراهی شما .
سپاس از راهنماییتون واقعا کارامد بود. مواد غذایی رو مصرف میکردم که پلاکت خون رو کاهش میداد. باید برنامه غذاییمو عوض کنم. ممنونم از توضیحاتتون
سپاس از لطف شما ، خوشحالیم که تلاش ما مفید واقع شده ، سلامت و تندرست باشید .
سلام مطالب مفیدی بود..فقط یه سوال پلاکت سفید خون پایین باشه باید چطور جبران کرد …چون پایین بودن پلاکت سفید باعث بیماری های پوستی از جمله پسوزیاریس میشه
سلام و سپاس از همراهی‌تون 🌷
احتمالاً منظور شما گلبول‌های سفید خون هست، چون اصطلاح “پلاکت سفید” در پزشکی رایج نیست. کاهش گلبول سفید می‌تونه به ضعف سیستم ایمنی و برخی مشکلات پوستی منجر بشه، اما بیماری‌هایی مثل پسوریازیس معمولاً دلایل پیچیده‌تری دارن و بیشتر به اختلالات ایمنی مرتبط هستن تا مستقیماً به کاهش گلبول سفید.
مقاله‌ای که مطالعه کردید درباره افزایش پلاکت خون (platelet) هست، نه گلبول سفید (white blood cells)، و راهکارهای متفاوتی برای هر کدوم وجود داره.
اگر تمایل داشتید، ما می‌تونیم در آینده مطلب جداگانه‌ای درباره تقویت گلبول سفید هم منتشر کنیم
افزایش گلبول‌های سفید (WBC) که نقش اصلی در دفاع بدن مقابل عفونت‌ها دارن، بیشتر به تقویت سیستم ایمنی مربوط میشه. پایین بودن گلبول سفید ممکنه به‌دلیل مشکلاتی مثل عفونت‌های ویروسی، کمبود مواد مغذی، مصرف برخی داروها، یا بیماری‌های زمینه‌ای مثل مشکلات مغز استخوان باشه.
در ادامه چند راهکار طبیعی و عمومی برای کمک به افزایش گلبول سفید آورده شده:
✅ ۱. رژیم غذایی غنی از مواد مغذی
🔸 ویتامین C: در مرکبات، فلفل دلمه‌ای، توت‌فرنگی و کیوی موجوده و به تحریک تولید گلبول سفید کمک می‌کنه.
🔸 ویتامین E: یک آنتی‌اکسیدان قوی که در تقویت ایمنی نقش داره – موجود در مغزها، دانه‌ها و روغن‌های گیاهی.
🔸 روی (Zinc): در غذاهایی مثل گوشت قرمز، تخمه کدو، عدس و نخود، که نقش مهمی در عملکرد گلبول‌های سفید داره.
🔸 پروتئین کافی: بدن برای تولید سلول‌های خونی به اسیدهای آمینه نیاز داره، پس مصرف منابعی مثل تخم‌مرغ، گوشت، ماهی و حبوبات مفیده.
✅ ۲. خواب کافی و باکیفیت
کم‌خوابی می‌تونه تعداد و عملکرد گلبول‌های سفید رو کاهش بده. حداقل ۷–۸ ساعت خواب شبانه توصیه میشه.
✅ ۳. ورزش منظم و متعادل
ورزش ملایم (مثل پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری یا یوگا) باعث بهبود گردش خون و تقویت سیستم ایمنی میشه. اما ورزش شدید و بیش از حد ممکنه اثر معکوس بذاره.
✅ ۴. کاهش استرس
استرس مزمن باعث کاهش عملکرد سیستم ایمنی میشه. استفاده از تکنیک‌هایی مثل مدیتیشن، تنفس عمیق، یا فعالیت‌های آرام‌بخش می‌تونه مؤثر باشه.
✅ ۵. مصرف مکمل‌ها (با مشورت پزشک)
در صورت کمبود شدید، ممکنه پزشک مصرف مکمل‌های زیر رو توصیه کنه:
ویتامین C یا E
روی (زینک)
مکمل‌های امگا ۳
عصاره قارچ‌هایی مثل شیتاکه یا ری‌شی
✅ ۶. اجتناب از دخانیات و الکل
مصرف سیگار و الکل می‌تونه تولید و عملکرد گلبول‌های سفید رو تضعیف کنه.
سپاس
با سلام و تشکر از نوشته های شما من مقدار پلاکت خونم پایین است که با توجه به این نوشته‌های شما می‌توانم آن را افزایش دهم
درود بر شما . ممنون از همراهی شما . امیدواریم سلامت و پر نشاط باشید
با سلام و عرض ادب و خدا قوت! و دست مریزاد ! بنده ۱۱ سال متوالی است که از پایین بودن پلاکت پسرم رنج میبرم هر سال چندین بار در بیمارستان ها بستری میشود! غم و درد ایشان زندگیمون را کاملآ پاشیده است متأسفانه تا کنون اقدام مثبتی از طرف پزشکان کم لطف صورت نگرفته، فقط قادرند که هر دقیقه خونش را بکشند و با آزمایش بگن : پلاکت پایین است، دریغ از یه داروی سازنده! بنده خدا چندین بار حتی آب نخاعش را کشیده اند ! حتی از دادن اطلاعاتی که شما لطف کردین ، کم لطفی کرده اند و…و..بنده حقیر از اطلاعات سازنده شماها سروران ارزشمند بی نهایت سپاسگزارم و آرزوی تندرستی خود و خانواده محترمتون را از درگاه حق خواهانم ..بازم تشنه عنایت سرورانه شما هستم …. و…و… عزت زیاد!
درود بر شما جناب ایزدی عزیز . بی نهایت خوشحالیم از این که این اطلاعات مفید واقع شده . برای شما و خانواده محترم از طرف مجموعه شهرآرا آرزوی سلامتی و تن درستی داریم . امیدواریم هر چه زودتر در صحت و سلامت کامل باشید .
درود بر همه
استفاده از گوشت کبوتر چاهی خیلی عالیه که میتوان به صورت آبگوشت یا کبابی استفاده کرد، من چون سیروز کبدی هستم و پلاکت هام خیلی پایین بود از کبوترچاهی استفاده کردم و الان خیلی بهترم؛ حتما استفاده کنید
سلام من پلاکتم بین ۷۶۰۰تا۱۱۰۰۰۰میشه اصلا خونریزی هم ندارم چکارکنم پلاکتم بالا بره ازنظرغذایی چی بخورم
درود بر شما . مواد غذایی کمک کننده برای افزایش میزان پلاکت خون در مقاله ذکر شده . مطالعه بفرمایید
سلام مدیر محترم ممنون بابت توضیحات خوبتون
من بیماری خودایمنی اکثر پزشکان میگن پسوریازیس خفیف دارم ک گاها به پوست دستم حمله میشه همزمان آزمایش گرفتم پلاکت خونم پایین اومده البته شدید نیست علتش چی می‌تونه باش ممنون
سلام دوست عزیز 🌸
ممنون که تجربه‌تون رو با ما به اشتراک گذاشتید.
با توجه به توضیحاتی که دادید، پایین بودن پلاکت خون همزمان با ابتلا به بیماری خودایمنی (مثل پسوریازیس)، می‌تونه دلایل مختلفی داشته باشه. برخی بیماری‌های خودایمنی می‌تونن باعث بشن که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های خونی، از جمله پلاکت‌ها، حمله کنه و باعث کاهش تعدادشون بشه. به این حالت، ترومبوسیتوپنی خودایمنی گفته میشه.
از طرفی، داروهایی که گاهی برای کنترل بیماری‌های خودایمنی استفاده می‌شن هم می‌تونن در کاهش پلاکت نقش داشته باشن. همچنین، گاهی برخی عفونت‌ها یا شرایط دیگر (مثل مشکلات کبدی ) هم می‌تونن چنین اثری داشته باشن.
🔍 برای تشخیص دقیق، نیاز به بررسی کامل‌تر آزمایش‌ها، سابقه پزشکی و معاینه حضوری توسط پزشک متخصص هست. پیشنهاد می‌کنیم حتماً با یک پزشک خون (هماتولوژیست) یا متخصص داخلی مشورت کنید تا علت دقیق بررسی بشه و در صورت نیاز، اقدامات درمانی لازم انجام بشه.
آرزوی سلامتی و روزهای روشن براتون داریم 🌿
ممنون از اطلاعات خوبتون
ممنون از حسن توجه شما