بیماری نقرس چیست؟
بیماری نقرس یک بیماری با ماهیت روماتیسمی است که در آن متابولیسم پورین مختل می شود. در نتیجه اسید اوریک و مشتقات مختلف آن در بدن انباشته می شود. برای رسوبات نقرس مفاصل و کلیه ها بهترین مکان انباشت هستند. در نتیجه بیماری هایی مانند آرتریت نقرسی و پیلونفریت نقرسی ایجاد می شود. آنها با فرآیند التهابی که توسط کریستال های اسید اوریک تحریک می شود، مرتبط هستند.
بیماری نقرس چیست؟
اغلب، پدیده نقرس روی انگشتان پا تأثیر می گذارد، اما در مچ پا، زانو و انگشتان نیز رخ می دهد.
علائم بالینی اصلی بیماری نقرس شامل:
شروع ناگهانی و افزایش سریع درد
توسعه حمله در شب یا در ساعات اولیه صبح
ایجاد تراکم در ناحیه بافت های نرم، مفاصل و اندام های مختلف
پرخونی و تورم در ناحیه مفصل آسیب دیده و اختلال در عملکرد آن
علاوه بر مفصل متاتارسوفالانژیال شست پا، فرآیند التهابی بیماری نقرس ممکن است مفاصل دست، آرنج، زانو و سایر مفاصل پا را درگیر کند. علائم نقرس نیز با علائم عمومی التهاب – تب، لرز و ضعف عمومی مشخص می شود.
علت بیماری نقرس چیست؟
بیماری نقرس به دلیل افزایش غلظت اسید اوریک در خون (هیپراوریسمی) ایجاد می شود. هرچه این شرایط طولانی تر باشد، خطر ابتلا به بیماری بیشتر می شود. میزان اسید اوریک می تواند به دلایل مختلفی افزایش یابد، اما شایع ترین آن کاهش دفع توسط کلیه ها است. نقرس می تواند ارثی یا اکتسابی باشد. از جمله علل بروز بیماری نقرس می توان به موارد زیر اشاره نمود.
علت بیماری نقرس چیست؟
- عوامل ژنتیکی
- اضافه وزن
- فشار خون
- نارسایی کلیه
- هایپرگلیسمی
- مسمومیت از سرب
- مصرف نوشیدنی های الکلی و شیرین شده با قند
- مصرف قابل توجه پروتئین حیوانی
- مصرف برخی داروها (دیورتیک ها، داروهای سیتوتوکسیک، سالیسیلات ها، مسدود کننده های بتا، نیکوتینات و غیره)
مکانیسم بروز علائم بیماری نقرس افزایش سطح اسید اوریک در خون است. به طور معمول، کلیه ها به طور منظم بیش از حد این ماده را دفع می کنند، اما با اختلالات متابولیک ارثی، بیماری کلیوی، رژیم غذایی نامناسب و سایر عوامل، دفع این ترکیب شیمیایی کند می شود. اسید اوریک اضافی در بدن منجر به رسوب کریستال در مفاصل، تاندون ها و سایر بافت ها می شود. پزشکان مصرف بیش از حد گوشت و غذاهای دریایی، اعتیاد به الکل و چاقی را از عوامل خطر احتمالی این بیماری می دانند.
عواملی که خطرات بیماری نقرس را افزایش می‌دهند:
عواملی که سطح اسید اوریک را افزایش می دهند عبارتند از:
- سبک زندگی
مصرف زیاد الکل و رژیم غذایی سرشار از مواد پورین.
۲-بیماری ها
فشار خون بالا، دیابت، کلسترول بالا (هیپرکلسترولمی) و تنگ شدن شریان ها (تصلب شرایین) خطر ابتلا به بیماری نقرس را افزایش می دهد.
۳.داروها.
استفاده از دیورتیک های تیازیدی (هیدروکلروتیازید)، یک درمان رایج برای فشار خون بالا، ممکن است سطح اسید اوریک را در خون افزایش دهد. همین امر در مورد اسید استیل سالیسیلیک (آسپرین) نیز صدق می کند که اغلب برای جلوگیری از لخته شدن خون استفاده می شود.
- سابقه خانوادگی مرکب.
اگر سایر اعضای خانواده از نقرس رنج می بردند، احتمال ابتلا به این بیماری چندین برابر افزایش می یابد.
۵-سن و جنسیت
بیماری نقرس در مردان بیشتر از زنان رخ می دهد. اما همانطور که قبلا ذکر شد، پس از یائسگی در زنان، خطر به طور قابل توجهی افزایش می یابد. مردان عمدتاً در سن ۴۰-۵۰ سالگی و زنان پس از ۵۰ سال به نقرس مبتلا می شوند.
عواملی که خطرات نقرس را افزایش می‌دهند.
رژیم غذایی نقرس
هدف تغذیه درمانی در بیماری نقرس محدود کردن مصرف غذاهای غنی از پایه های پورین، افزایش دفع اسید اوریک توسط کلیه ها با افزایش دیورز، ترویج قلیایی شدن ادرار، کاهش تحریک پذیری سیستم عصبی خودمختار و ایجاد یک اثر حساسیت زدایی است.
در صورت چاقی، کاهش کالری دریافتی باید با در نظر گرفتن وزن بیمار انجام شود. مقدار زیادی پروتئین در رژیم غذایی باعث تشکیل اسید اوریک درون زا می شود. بنابراین، مقدار پروتئین دریافتی باید به ۰.۸-۱.۰ گرم در هر کیلوگرم از وزن محدود شود. نیاز به محدود کردن مصرف چربی به دلیل تأثیر منفی آن بر حذف اورات از بدن، ضروری است.
برای خارج کردن ترکیبات اسید اوریک از بدن، توصیه می شود مقدار بیشتری از مایعات (حداقل ۲-۲.۵ لیتر) به شکل سبزیجات و میوه، مصرف شود. همچنین توصیه می شود نمک را در رژیم غذایی محدود کنید، زیرا مایعات را در بافت ها نگه می دارد و از ترشح ترکیبات اسید اوریک از طریق کلیه ها جلوگیری می کند.
غذاهایی که سرشار از پورین هستند و باید محدود شوند عبارتند از:
حبوبات – نخود، لوبیا، عدس، لوبیا
ماهی – ساردین، ماهی کاد، سوف پایک و غیره
محصولات جانبی احشام شامل کلیه ها، کبد، ریه ها، مغزها
قارچ
برخی سبزیجات (ترشک، اسفناج، انجیر، ریواس، تربچه، مارچوبه، گل کلم).
گوشت (گوشت خوک، گوساله، گاو، بره، غاز، مرغ)
سوسیس و کالباس
بهتر است گوشت را به صورت آب پز مصرف کنید، زیرا حدود ۵۰ درصد پورین ها به چربی تبدیل می شوند.
توصیه می شود غذاهایی که سیستم عصبی را تحریک می کنند محدود کنید: قهوه، چای غلیظ، کاکائو، تنقلات تند، ادویه جات و غیره. نوشیدن الکل می تواند حملات نقرس را تحریک کند، زیرا الکل دفع اسید اوریک را از کلیه ها مختل می کند.
چه نوع ماهی برای نقرس مفید است؟
ماهی آزاد، قزل آلا، ماهی تن، شاه ماهی، ماهی کاد و بسیاری از انواع دیگر ماهی دارای سطوح بسیار بالایی پورین هستند. اما اگر واقعاً عاشق ماهی هستید و مطلقاً نمی توانید بدون آن زندگی کنید، پس باید ماهی های کنسرو، شور و ترشی را کنار بگذارید. بهتر است ماهی را خودتان بدون ادویه بخارپز کنید.
آیا بیماری نقرس خطرناک است؟
اگر به بیماری نقرس توجه نکنید، وضعیت بدتر می شود. حملات همراه با درد، تشدید می شوند. مفاصل بیشتری در این فرآیند درگیر خواهند شد. اگر رسوب نمک های اسید اوریک بر کلیه ها تأثیر بگذارد، ممکن است سنگ های بزرگی تشکیل شوند که در جریان ادرار اختلال ایجاد می کنند. ممکن است نارسایی مزمن کلیه ایجاد شود و مشکلاتی در عملکرد سیستم قلبی عروقی در پس زمینه بیماری ایجاد شود.
هرچه بیماری نقرس زودتر تشخیص داده شود (در مراحل اولیه – افزایش اسید اوریک در خون و اولین علائم)، درمان موثرتر خواهد بود.
آیا بیماری نقرس خطرناک است؟
آزمایش بیماری نقرس چیست؟
برای تشخیص بیماری نقرس، متخصص آزمایشات و معاینه ابزاری را تجویز می کند.
تشخیص آزمایشگاهی شامل روش های زیر است:
آزمایش خون کلینیکی و مهمتر از آن، تجزیه و تحلیل بیوشیمیایی برای تعیین غلظت اسید اوریک.
رادیوگرافی مفاصل دردناک در بیماری نقرس، به شما امکان می دهد میزان آسیب آنها و میزان رسوبات متشکل از نمک اسید اوریک را ارزیابی کنید.
سوراخ کردن مفصل برای تجزیه و تحلیل مایع مفصلی
معاینه سونوگرافی کلیه ها برای تشخیص فرآیندهای التهابی در آنها و همچنین وجود سنگ.
پیشگیری از نقرس
پیشگیری از بیماری نقرس عبارت است از:
- افزایش فعالیت حرکتی همه مفاصل:
این کار برای افزایش متابولیسم در آنها و تسریع دفع نمک انجام می شود. برای جلوگیری کامل از التهاب بیماری نقرس، باید مجموعه‌ای از تمرینات خاص را انجام دهید. اما فقط با اجازه پزشک قابل انجام هستند. در هنگام تشدید بیماری، ورزش نباید انجام شود.
- آرامش بدن
- تغییر رژیم غذایی و ترک الکل.
درمان نقرس
درمان بیماری نقرس شامل دو مرحله است:
برای توقف حمله در بیماری نقرس، از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی استفاده می شود. در برخی موارد از کلشیسین برای تسکین درد استفاده می شود. تزریق دوزهای کمی از یک هورمون ضد التهابی در مفصل ملتهب نیز کاربرد دارد. در برخی موارد، در مرحله مزمن بیماری، از درمان سیستمیک با هورمون های گلوکوکورتیکوئیدی برای درمان نقرس استفاده می شود. پزشک در مورد انتخاب یک داروی خاص به صورت جداگانه در هر بیمار تصمیم می گیرد.
رژیم غذایی با محدودیت شدید در مصرف انواع گوشت و مرغ و محدودیت در مصرف ماهی و غذاهای دریایی جهت کاهش غلظت اسید اوریک در خون توصیه می شود. پرهیز کامل از مصرف الکل بسیار مهم است، زیرا الکل از دفع اسید اوریک جلوگیری می کند و بار کلیه ها را افزایش می دهد و در نتیجه روند تخریب آنها را تسریع می کند.. داروهایی برای کاهش سطح اسید اوریک نیز تجویز می شوند. هدف کاهش غلظت اسید اوریک به زیر ۳۵۰ میکرومول در لیتر است؛ در چنین سطوحی، اسید اوریک توانایی خود را برای کریستال شدن و رسوب در مفاصل از دست می دهد. اگر سطح هدف در طول سال حفظ شود، تمام رسوبات موجود و حتی توفوس های عظیم حل می شوند.
